excerptos de Jameson (01): sobre crítica marxista e estudos universitarios

www.lucadelbaldo.com

os estudos (marxistas) de textos ‘clásicos’ deben ser considerados – por usarmos o frutífero concepto althusseriano – unha intervención no ensino universitario estándar do que se denomina ‘canon’. Polo tanto, neste punto, a cuestión lévanos ao problema máis xeral dunha pedagoxía marxista. E aquí gustaríame esbozar unha posición en termos de algo así coma unha norma práctica dobre, xa que a este respecto tendo a distinguir ben entre as funcións dun ensino para universitarios e outras para graduados … ao traballar con universitarios non se afronta realmente o “texto”; o obxecto esencial de traballo é a interpretación do texto, e é en relación a interpretacións que debe xirar a loita pedagóxica no ensino. O presuposto aquí é que os estudantes – como lectores máis inocentes e irreflexivos (cousa que somos o resto a maioría do tempo) – nunca afrontan un texto en toda a súa frescura material; máis ben, chegan a el con toda unha serie de esquemas interpretativos adquiridos e sancionados polo seu medio cultural de xeito previo; dos que non son conscientes, e mediante os que len os textos que lles son propostos. Este non é un asunto propiamente individual, e non é demasiado importante se se localizan tales estereotipos interpretativos na mente do estudante, na atmosfera cultural ou no propio texto, coma un sedimentación das súas lecturas previas e as súas interpretacións institucionais acumuladas: a tarefa é facer visibles esas interpretacións, coma obxecto, coma obstáculo máis que transparencia, e mediante iso promover a autoconciencia do estudante coma  forza operativa de semellantes esquemas involuntarios, que a nosa tradición chama ideoloxías. Polo tanto, a primeira vez dun estudante cun clásico – con Corazón de Escuridade, Jane Austen, Vonnegut, ou Hemingway – nunca será realmente contacto co propio obxecto sen mediación, senón só unha miraxe de contacto, cuxo final de percorrido resulta ser unha gama completa de opcións interpretativas, dende a existencialista (o absurdo da condición humana), pasando pola crítica baseada en mitos ou arquetipos e a súa variante máis psicolóxica (a integración do Eu) ata chegar á ética (eleccións e valores, a madureza do protagonista, a aprendizaxe de deus e o mal). Todas estas ideoloxías liberais (evidentemente non esgotan a listaxe) atopan a súa utilidade funcional na represión do social e do histórico, e na perpetuación dunha certa visión atemporal e ahistórica da vida humana e das relacións sociais. Facerlles fronte é, por conseguinte, un acto político de certa produtividade.

Diacritics, vol. 12; outono 1982, pp. 72-73.

Entrevista con Leonard Green, Jonathan Culler, e Richard Klein

escritoynopublicado.blogspot.com

con universitarios, e no sentido en que se está a usar a idea de liberación, o propósito é devolver á actividade de interpretación cultural propiamente dita algo da súa urxencia, e que non sexa un lugar seguro senón un lugar onde se desenvolve a loita humana. Tamén mostrar que algunhas das outras castes de interpretación nas aulas en efecto serven para esconder as cousas e harmonizar onde a harmonía é imposible. A ese nivel desexaría que a loita crítica fose máis moralizante e tomase unha postura combativa tentando devolver aos textos a presenza na loita social, algúns dos cales serían agora sumamente elitistas. Se o que dicimos é verdade, entón habería que atopar a loita de clases nos segmentos máis puros de Mallarme. E, en efecto, un iso pode facerse; Mallarme reflexionou explicitamente sobre a relación entre linguaxe e cartos e estaba moi interesado na loita de clases. Pero reincorporar esas cousas é algo moi liberador, porque volve reintegrarte á realidade e á túa propia situación.

Semeia, #59, 1992, p. 235

unha conversa con Fredric Jameson